терминов: 50722
страница 140 из 1015
с. кар стрӧитӧм
сов. и несов. что пасъявны тшупӧдъяс; юклыны градусъяс вылӧ
   градуировать термометр пасъявны термометрӧ тшупӧдъяс
м. вынпас; тшупӧд; градус
   угол в 45 градусов нелямын вит градуса пельӧс
   сегодня 20 градусов тепла талун кызь градус шоныд
   у него поднялась температура до 40 градусов сылӧн кыптіс температура нелямын градусӧдз
   крепость вина 10-12 градусов виналӧн выныс дас-дас кык тшупӧд
   ◊ под градусом гажа юра, коддзӧма
м. разг. градусник, термометр
   поставить больному градусник пуктыны висьысьлы градусник
-ая, -ое
тшупӧда, градуса; вынпаса
м. гражданин; неол. карувса
   гражданин России Рочму карувса
-ая, -ое
гражданин (в функции опр.); гражданскӧй; неол. карувса, аскост
   гражданский долг карувса мог
   гражданское право карувса инӧд
   гражданская авиация гражданскӧй авиация
   гражданский кодекс карувса кодекс
   гражданская служба карувса служба
   гражданская война аскост тыш
   гражданская одежда гражданскӧй паськӧм
   акты гражданского состояния карувсалысь оланног пасъялӧм
   ◊ гражданский брак гижсьытӧм олӧм
-ая, -ое
гражданин (в функции опр.); карувсалы лӧсялана
   гражданственное самосознание карувсалы лӧсялана аскылӧм
с. гражданство; неол. карувса статус
   принять гражданство босьтны карувса статус
   получить права гражданства а) лоны пыдди пуктанаӧн; б) шедӧдны карувса статус
   каждый имеет право на гражданство быдӧн вермӧ лоны карувсаӧн
ж. грамгижӧд
   студия грамзаписи грамгижӧд вӧчанін
м. грамм
   четыре грамма нёль грамм
   шестьдесят граммов квайтымын грамм
   ◊ ни грамма (нет) разг. ньӧти, дзик (абу)
м. хим. физ. грамм-атом
ж. хим. физ. грамм-молекула
ж. грамматика
   историческая грамматика история грамматика
   порождающая грамматика чужтан грамматика
   сравнительная грамматика финно-угорских языков финн-угор кывъяс орччӧдан грамматика
-ая, -ое
грамматика (в функции опр.)
   грамматический строй языка кывлӧн грамматика тэчас
   грамматические особенности грамматика торъялӧмъяс
   грамматический ряд кыввизь
м. граммофон
-ая, -ое
граммофон (в функции опр.)
   граммофонная игла граммофон ем
ж.
1) сёртӧд; гижӧм-лыддьысьӧм
   грамоту не знал сёртӧд эз тӧдлы
   учиться грамоте велӧдчыны гижны-лыддьысьны
   грамота давалась мне легко ме велӧдчи кокниа
2) грамота
   почётная грамота почёт грамота
   древние грамоты важся грамотаяс
   похвальная грамота ошкан грамота
   отзывная грамота вештан (чӧвтан) грамота
   ратификационная грамота вынсьӧдан грамота
   ◊ китайская грамота смотри: китайский
   ◊ филькина грамота смотри: филькин
м. уст. ирон. велӧдчӧм морт
нареч. кужӧмӧн, тӧдӧмӧн
   говорить грамотно сёрнитны тӧдӧмӧн
   писать грамотно тӧдӧмӧн гижны
ж. тӧдӧм; тӧдӧмлун
   политическая грамотность политика тӧдӧм
   техническая грамотность техникаысь тӧдӧмлун; техника тӧдӧм
-ая, -ое
1) велӧдчӧм
   грамотный старик велӧдчӧм пӧль
   грамотный человек велӧдчӧм морт
2) тӧдысь
   грамотный инженер тӧдысь инженер
м. нескл. гран-при (художество конкурс да фестиваль вылын медыджыд награда)
Ⅰм. бот. гранат
Ⅱм. мин. гранат (дона из)
ж. граната
   ручная граната кипом граната
   противотанковая граната танк пасьвартан граната
-ая, -ое
граната (в функции опр.)
   гранатный осколок граната торпыриг
-ая, -ое
1) гранат (в функции опр.)
   гранатовый браслет грантысь сойпос
2) пемыдгӧрд
   гранатового цвета пемыдгӧрд рӧма
м. граната шыблалан
м. граната лыйлысь
-ая, -ое
зэв ыджыд
   грандиозный план зэв ыджыд план
   грандиозное здание зэв ыджыд стрӧйба
   грандиозные замыслы зэв гырысь думъяс
с. доралӧм, дорӧсталӧм; пельӧсалӧм; шыльӧдӧм
   гранение алмаза алмаз пельӧсалӧм; алмаз доралӧм
-ая, -ое
шыльӧдан, доралан, дорӧсалан; пельӧстан; гранъялан
   гранильный станок шыльӧдан станок
ж. шыльӧданін; гранъялан мастерскӧй
м. шыльӧдысь, пельӧстысь, гранъялысь
ж. сійӧ жӧ, мый: гранильщик
м. гранит
   ◊ грызть гранит науки разг. шутл. зільны босьтны тӧдӧмлун
-ая, -ое
гранит (в функции опр.)
   гранитный берег гранит берег
   гранитный памятник гранитысь памятник
м. гранитоль (клеёнка сикас)
несов. что шыльӧдны, доравны, дорӧсавны, дорӧстыны; пельӧстны; гранъявны
   гранить алмазы дорӧсавны алмаз
   ◊ гранить мостовую а) уна ветлӧдлыны подӧн; б) бовъявны; жӧдзны
ж.
1) су, суйӧр; мудор; дорвидзӧг
   государственная граница канму суйӧр
   сухопутная граница мувывса суйӧр
   открыть границу суйӧр восьтыны
   нарушить границу суйӧр торкны
   съездить за границу ветлыны суйӧр сайӧ
   из-за границы суйӧр сайысь
   пересекать границу вуджны суйӧр
   доставить до границы вайны суйӧр дорӧдз
   знак границы между городом и селом кар да сикт костын дорвидзӧг пас
   установить границу урчитны мудор
2) перен. дорыш; этш; пом
   всему есть граница ставторлы эм дорыш
   это переходит все границы тайӧ петӧ нин этшысь
   выйти из границ этшысь петны
несов. прям. и перен. с чем орччӧн лоны, орччӧн сулавны; орччаасьны
   Польша граничит с Литвой Польша Литвакӧд орчча
   его смелость граничит с наглостью сылӧн повтӧмлуныс вельлункӧд орчча
-ая, -ое
суйӧрса, мудорса
   граничные знаки суйӧрса пасъяс
ж.
1) полигр. гранка
   править гранки гранка лыддьыны-веськӧдны
2) дор пельӧс
ж. спец. шоль, чир
   комбикорм в гранулах шолля комбикӧрым
с. шольгӧмтӧм
   гранулирование удобрений мувердас шольгӧмтӧм
   гранулирование шлака кӧртсіт шольгӧмтӧм
-ая, -ое
шольгӧмтӧм
   гранулированный шлак шольгӧмтӧм кӧртсіт
   гранулированный копей шольгӧмтӧм кофе
сов. и несов. что шольгӧмтны
   гранулировать удобрение шольгӧмтны мувердас
   гранулировать чай шольгӧмтны чай
ж.
1) сійӧ жӧ, мый: гранулирование
2) мед. вочасӧн бурдӧм, вочасӧн кенясьӧм (дой йылысь)
-ая, -ое
шолля, чиръя
ж.
1) бок, пельӧс, дор
   грань куба куб дор
   у куба шесть граней кублӧн квайт дор
2) перен. этш
   перейти за грань приличия этшысь петны
3) перен. чего торъялӧм, аслыспӧлӧслун
   постепенно открылись все грани его характера вочасӧн тыдовтчис сямыслӧн аслыспӧлӧслуныс; вочасӧн воссис сылӧн аслыспӧлӧс сямыс
   ◊ на грани смерти кулан выйын
   ◊ на грани разорения гӧльман выйын