1. род. и вин.п. от он, оно тудо, тудым
я не видел его мый тудым ужын омыл
его нет дома тудо мӧҥгыштыжӧ уке
2. в знач.притяж.мест. тудын
это его книга тиде тудын книгаже
ж.
1. (действие) кочмаш, кочмо
во время еды кочмо годым
2. (пища) кочкыш
1. нареч. (чуть) изиш, пыртак, пыкше (гына, веле)
я едва не упал мый изиш гына шым камвоч
2. нареч. (очень мало, очень слабо) изиш, пыртак (гына, веле)
едва светится огонёк тул изиш гына йӱла
3. нареч. (с трудом, насилу) пыкше
он едва дошёл до дому тудо мӧҥгышкыжӧ пыкше миен шуын
4. союз (как только) гына, веле
едва он вышел, пошёл дождь тудо лектын шуктыш гына, йӱр тӱҥале
◊ едва ли ала
едва-едва пыкше-пыкше
ж.
1. (цифра) ик(ыт)
2. (величина) единице
единица силы тока токын вийжым ончыктышо единице
денежная единица окса единице
3. (отметка) икыт
4. только мн. единицы (немногие) шагалже
прил.
1. (только один) ик
единичный случай ик случай
2. (отдельный) посна, шкет
единичные факты посна факт-влак
с. икгай шонымаш, икоян лиймаш (улмаш)
нареч. икой дене
единодушно согласиться икой дене келшаш
прил. икой дене лукмо (ыштыме); икгай
прил.
1. (осуществляемый одним лицом) ик еҥын
единоличное решение ик еҥын пунчалже
2. (принадлежащий единоличнику) единоличный
единоличное крестьянское хозяйство единоличный кресаньык озанлык
с. икгай (иктӱрлӧ) лиймаш (улмаш)
прил. икгай, иктӱрлӧ
единообразные формы учёта учётын икгай формыжо-влак
нареч.
1. (только один) икте гына
единственно возможный способ ышташ лийме ик йӧн гына
2. в знач.частицы (исключительно) гына, веле
он говорил единственно затем... тудо теве молан гына ойлен...
этим мы обязаны единственно ему тиде тудлан кӧра гына лийын кертын
прил. лач ик(те)
единственный сын лач ик эрге
◊ единственный в своём роде моло деч ойыртемалт шогышо
единственное число грам. единственный числа, шкет чот
с.
1. (общность) икгай улмаш (лиймаш)
единство интересов интерес шотышто икгай улмаш
2. (сплочённость) единстве
морально-политическое единство народа калыкын морально-политический единствыже
3. (неразрывность) кылдалт(ын) шогымаш
единство теории и практики теорий ден практикын кылдалт шогымышт
прил.
1. (один) ик, единый
единые государственные цены ик государственный ак
2. (нераздельный) ик
единое целое ик тичмаш
3. (одинаковый) икгай; ик
единое мнение икгай шонымаш
◊ все до единого чыланат, икте кодде
прил.
1. (разъедающий) кочшо, кочо, йӱлалтыше
едкий дым кочо шикш
2. перен. (язвительный) шыҥышыр, чоныш витарыше
едкая ирония чоныш витарыше игылтмаш
м. едак
семья из трёх едоков кум едакан еш
1. род. и вин.п. от она тудо, тудым
её нет дома тудо мӧҥгыштыжӧ уке
я видел её мый тудым ужынам
2. в знач.притяж.мест. тудын
это её книга тиде тудын книгаже
ж.
1. (кустарник) шем эҥыжвондо
2. (ягода) шемэҥыж
прил. шемэҥыж
ежевичное варенье шемэҥыж варене
нареч. ий еда, кажне ийын
прил. ий еда лийше (лекше)
нареч. кече еда, кажне кечын
прил. кече еда лийше (лекше), кажне кечын лийше (лекше)
ежедневная газета кече еда лекше газет
нареч. тылзе еда, кажне тылзын
прил. тылзе еда лийше (лекше), кажне тылзын лийше (лекше)
нареч. минут еда, кажне минутын
прил. минут еда лийше, кажне минутын лийше
нареч. арня еда, кажне арнян
прил. арня еда лийше (лекше), кажне арнян лийше (лекше)
еженедельное издание кажне арнян лекше изданий
нареч. шагат еда, кажне шагатын
прил. шагат еда лийше (лекше), кажне шагатын лийше (лекше)
прил. шоҥшо, шоҥшын
◊ держать в ежовых рукавицах кого-либо иктаж-кӧм кидыште пеҥгыдын кучаш
ж.
1. (действие) кудалмаш, кудалыштмаш, коштмаш
верховая езда яраимньын кудалыштмаш
2. (в сочетании со словами, обозначающими время):
в трёх часах езды от города ола деч кум шагат гына каяш кӱлеш
несов. кошташ, кудалышташ
ездить в автомобиле автомобиль дене кошташ
ездить верхом яраимньын кудалышташ
ездить за город ола ӧрдыжкӧ кошташ
дат. и твор.п. от она тудлан
нареч. пыкше
он еле дошёл тудо пыкше миен шуын
◊ еле-еле душа в теле пыкше-пыкше илышташ тӧча
прил. йыгыжака
елейный голос йыгыжака йӱк
прил. кож
еловые шишки кож пӱгыльмӧ-влак
м.
1. (еловый лес) кожер
2. (нарубленные еловые ветви) кож укшер
дат.п. от он, оно тудлан
я передал ему письмо мый тудлан серышым пуышым
м.
1. (животное) енот
2. (мех) енот коваште
прил. енот, енот коваште дене ургымо
ж.
1. рел. ересь
2. разг. (вздор, чепуха) кӱлеш-оккӱл, кӱлдымаш
несов. что разг. товаҥдаш, товаҥдылаш (волосы, бороду); оварташ, овартылаш (шерсть, перья)
ж. разг. кӱлдымаш
говорить ерунду кӱлдымашым ойлышташ
союз гын
если бы он был здесь... ...тудо тыште лиеш ыле гын
если бы знал, так бы не сделал пала гын, тыге ок ыште ыле
что, если он узнает? мо, тудо пален налеш гын?
◊ если бы да кабы... гын, ...гын
если (уж) на то пошло в знач.вводн.сл. туге кӱлеш гын
если хотите (или хочешь) палынеда (палынет) гын
нареч.
1. кӱлеш (семын), шке семын
это получилось у него вполне естественно тидыже тудын кузе кӱлеш, тугак лийын
2. в знач.вводн.сл. (конечно) мутат уке
он, естественно, согласился тудо, мутат уке, келшен