терминов: 2396
страница 2 из 48
нава́га
ж. зоол. наваге
    тихоокеанская навага Тихий океанысе наваге
нава́ливать(ся)
несов. см. навали́ть, навали́ться
нава́ливать(ся)
несов. см. навали́ть, навали́ться
навали́ть
сов.
1. что, чего на кого-что (положить с усилием) ӱмбак(е) пышташ (опташ), оптен шындаш
    навалить один мешок на другой ик мешак ӱмбак вес мешакым пышташ
2. что, чего (положить в беспорядке) оралаш, орален шындаш (опташ)
    навалить кирпичи кермычым орален шындаш
3. что, чего безл. разг. (о снеге) темаш, возаш, лумын ситараш
    навалить за ночь йӱд мучко темаш
4. что на кого что разг. (работу, обязанности и т.п.) кусараш
    навалить на кого-либо работу пашам иктаж-кӧлан кусараш
5. кто-что, кого-чего разг. книжн. погынаш, шукын толаш, толын темаш
    со всех сторон навалить уло могыр гыч толын темаш
6. что, чего безл. разг. пеш шуко пӱчкаш (руаш)
    навалить сосен, берёз пӱнчым, куэм шуко пӱчкаш
навали́ться
сов.
1. (налечь) шӱкаш, темдаш
    навалиться всем телом на дверь уло кап дене омсам шӱкаш
2. кержалташ
    толпа навалилась калык тӱшка кержалтын
3. (о заботах, нагрузке) ӱмбак(е) пышташ, велалташ, толын лекташ
    навалилось горе ойго велалтын
4. разг. (наброситься на что-н.) кержалташ
    навалился на горящую пищу шокшо кочкышлан кержалтын
5. разг. (на что и во что, в большом количестве) велалташ
    навалилось много листьев шуко лышташ велалтын
нава́р
м. (настой) лем
    куриный навар чыве лем
нава́ривать
несов. см. навари́ть
навари́ть
сов.
1. что, чего (сварить) шолташ, шолтен шындаш
    наварить суп шӱрым шолташ
2. что, чего техн. левыктен ямдылаш (ышташ)
    наварить стали вурсым левыктен ямдылаш
3. что шӱшлаш, левыктен ешараш (шуяш, кӱжгемдаш)
    наварить ось телеги орава шӱдырым левыктен кӱжгемдаш
навева́ть
несов. см. наве́ять
наве́дать
сов. разг. пурен лекташ
    наведать друга йолташ деке пурен лекташ
наве́даться
сов. разг. (зайти куда-л., навестить кого-л.) пурен лекташ
навезти́
сов.
1. кого-чего, что шупшыктен (конден) опташ
    навезти товаров сатум конден опташ
2. кого-что на кого-что (везя, натолкнуть) намиен тӱкаш (керылтараш, перныкташ)
    навезти сани на пень терым пундышыш намиен тӱкаш
наве́ивать
несов. см. наве́ять 3
наве́к, наве́ки
нареч. ӱмыреш(лан), курымеш(лан)
    навеки полюбить ӱмырешлан йӧратен шындаш
    ◊ на навеки веков, на навеки вечные курым курымеш
наве́к, наве́ки
нареч. ӱмыреш(лан), курымеш(лан)
    навеки полюбить ӱмырешлан йӧратен шындаш
    ◊ на навеки веков, на навеки вечные курым курымеш
наве́рно, наве́рное
вводн.сл. (вероятно) очыни, дыр
    наверно, так и будет очыни, тыгак лиеш
наве́рно, наве́рное
вводн.сл. (вероятно) очыни, дыр
    наверное, так и будет очыни, тыгак лиеш
наверну́ть
сов. что
1. разг. (навинтить) пӱтырен шындаш
    навернуть гайку на ось шӱдыреш (шӱдырышкӧ) гайкым пӱтырен шындаш
2. (намотать) вӱдыл(ын) (пӱтырен) шындаш (пышташ)
    навернуть холст вынерым пӱтырен пышташ
3. перен. (много съесть) шӱшкаш, шӱшкын шындаш
    навернуть суп шӱрым шӱшкын шындаш
наверну́ться
сов.
1. (появиться – о слезах) погынаш, ташлаш, талгыжаш
    на глаза навернулись слёзы шинчавӱд тольо (лекте), шинча йыр вӱд погыныш
2. (укрепиться на чём-л.) пеҥгыдемаш, пӱтыралтын шинчаш
    гайка навернулась на ось гайке шӱдырыш пӱтыралт шинчын
3. вӱдылалташ
    навернуться одеялом одеял дене вӱдылалташ
наверняка́
нареч. разг.
1. (обязательно) товатат, чынак
    он придёт наверняка тудо товатат толеш
2. (безошибочно) чын
    действовать наверняка чын ышташ
наверста́ть
сов. что сулаш, тӧрлаш, ыштен шукташ, поктен шуаш
    наверстать упущенное время йомдарыме жапым поктен шуаш
наверте́ть
сов.
1. что (намотать) вӱдыл(ын) (пӱтырен, пӱтыркален) шындаш
2. что, чего (насверлить) (пӱтырен) шӱткалаш, шӱткален опташ (шындаш, ситараш)
    навертеть дырочек рож-влакым шӱткален шындаш
наве́рх
нареч.
1. кӱшкӧ
    подняться наверх кӱшкӧ кӱзаш
2. (ввысь, верх) кӱшкӧ, кӱшкыла
    взглянуть наверх кӱшкыла ончалаш
3. разг. (в вышестоящую инстанцию) кӱшкӧ
    докладывать наверх кӱшкӧ каласаш
наверху́
нареч.
1. (в верхней части) кӱшнӧ
    он живёт наверху тудо кӱшнӧ ила
2. (на поверхности) кӱшнӧ, кӱшан
    остаться наверху кӱшан (кӱшнӧ) кодаш
3. разг. (в вышестоящей инстанции) кӱшнӧ
    наверху знают кӱшнӧ палат
наве́с
м. (крыша) леведыш, леваш
    навес над крыльцом пӧртӧнчыл леведыш
навеселе́
нареч. разг. подылшын
наве́сить
сов. что сакаш, сакен шындаш
    навесить картины сӱретым сакаш
    навесить медаль медальым сакаш
    навесить дверь омсам сакаш
навесно́й
прил. сакыме, сакыман, сакышашлык, сакен шындыме
    навесная дверь сакыман омса
наве́сный
прил.
1. см. навесно́й
2. воен. (направленный по крутой траектории, при полёте описывающий крутую дугу и падающий сверху) кӱшыч лӱйкалымаш
    навесный огонь кӱшыч лӱйкалымаш
навести́
сов.
1. кого-что на что (направить) лукташ, ончыктен колташ, намиен шогалташ
    навести на след кышашке лукташ
2. кого-что на что перен. лукташ, кусараш, виктараш
    навести на мысль шонымашым лукташ
    навести беседу на проблемы деревни мутланымашым ялын проблемылашкыже кусараш
3. что на что (направить, целясь) викташ, виктараш
    навести орудие орудийым виктараш
4. что (устроить, сделать) ышташ, пышташ
    навести мост кӱварым ышташ
5. кого-что разг. (привести) конден темаш
    навести целый дом гостей пӧрт тич унам конден темаш
6. разг. (в сочет. с сущ. порядок, чистота, красота и т.п.) (придать чему-л. такое качество, свойство и т.п., которое выражено существительным) ышташ
    навести порядок порядкым ышташ
7. (справиться, узнать о ком-, чём-л.) умылен налаш
    навести справку умылен налаш
навести́ть
сов. кого-что миен толаш, пурен лекташ, толын ончаш, ончен толаш
    навестить друга йолташ деке пурен лекташ
наве́тренный
прил. (обращённый туда, откуда дует ветер) мардеж пуалме велысе, мардеж ваштареш улшо, мардеж велысе, мардежлан почеш улшо
наве́чно
нареч. ӱмырешлан, курымешлан
    навечно написан курымешлан возалтын
наве́шать
І
сов. что, чего (повесить) сакалаш, сакалташ, сакален пытараш
    навешать картины сӱрет-влакым сакален пытараш
ІІ
сов. что, чего (на весах) висен ямдылаш, вискален опташ
    навешать конфет кампетым висен ямдылаш (вискален опташ)
наве́шивать
І
несов. см. наве́сить и наве́шать І
ІІ
несов. см. наве́шать ІІ
навеща́ть
несов. см. навести́ть
наве́ять
сов.
1. пуэн кондаш
    ветер навеял прохладу мардеж юалге южым пуэн конден
2. что перен. лукташ, кондаш
    навеять сон омым лукташ
3. что, чего с.-х. пуалташ, пуалтен опташ
    навеять много пшеницы шыдаҥым ятыр пуалтен опташ
навёрстывать
несов. см. наверста́ть
навёртывать
І
несов. см. наверну́ть
ІІ
несов. см. наверте́ть
навёртываться
несов. см. наверну́ться
на́взничь
нареч. комдык
    упасть навзничь комдык камвозаш
    лежать навзничь комдык кияш
навзры́д
нареч. (о плаче) утен, утен каен, мӱгырен, лӱжге, урмыжын
    плакать навзрыд утен каен шорташ
навива́ть
несов. см. нави́ть
навига́тор
м. навигатор
    включить навигатор навигаторым чӱкташ
навигацио́нный
прил. навигаций, навигацийысе
    навигационное время навигаций жап
навига́ция
ж. в разн.знач. навигаций
    открытие навигации навигацийым тӱҥалмаш
    учебник по навигации навигацийым тунемме книга
навинти́ть
сов. что винтылаш, винтылен (пӱтырен) шындаш
    навинтить гайку гайкым винтылен шындаш
нави́нчивать
несов. см. навинти́ть
нависа́ть
несов. см. нави́снуть
нави́снуть
сов.
1. на что кечалташ, кержалташ
    волосы нависли на лоб ӱп саҥгашке кечалтын
2. над чем (напр. о скале) лектын шогаш
3. над кем-чем перен. улаш (лияш), ышталташ, лекташ, шочаш
    вчера над нами нависла опасность теҥгече мыланна лӱдыкшӧ ыле
    нависла угроза войны сар лӱдыкшӧ уло