тугой, упругий
‒ А тидыже мо? ‒ Таҥгыле изи чумыркажым (чызыжым. ‒ авт.) ‒ руалткала (Онч.)
степень (РМС)
Кӱшыл таҥдыш. Таҥастарыме таҥдыш. Кумшо таҥдыш орден.
совмещаться, сочетаться, совокупляться, связаться узами
Илышын сылнылыкше шонымашын поянлыкше дене таҥлалтеш (В.К.)
узы (родственные и т.д.)
Келшен таҥлалтмаш. Йӧратен таҥлалтмаш. Иза-шольыла таҥлалтмаш.
сдружиться, подружиться
Ик Шуарнур марий моткочак мый денем таҥланыш (Ю.Г.). Вара семын йӱаш йӧратыше марий-влак таҥланышт (МЭ)
выбирать; сопоставлять
Коҥганурын качыже шемыжым-ошыжым таҥлалеш (Муро). Шилай-милай сар шӱшпыкшӧ куэрла вуйым таҥлалеш (Муро). Шанчызым тунемдыме дене таҥлаш ок лий. Йыдалым таҥла спутникнан макет дене (В.К.). Ме, марий поэт-влак, ятыр шотышто творческий ошкылнам тудын (М. Казаковын) ошкылжо дене таҥлена (В.К.). Нуно кугурак тукым-влакын вӱршерышт дене шке вӱршерыштым таҥлат (В.К.)
дружеский, дружественный, приятельский
Кажне айдеме муро дене лишыл да таҥле кылым куча (Онч.). Пеш таҥле мемнан еш, ик сай ойым кычалеш (С.Ч.)
приятель
«Кол» манын шуктышым веле, Валерий таҥмарийже-влаклан йыҥгыртышат (МЭ). Кушкыжыктен колтем «таҥмариемым» ‒ тӧргыжӧ, кӧ дечын шочмым монден! (В.К.)
раздружиться; сбиться с такта
Ме тудын дене ӱмаштак таҥогылалтна. Баян дене шоктымыжо годым тудо кенета таҥогылалт кайыш.
приятельница
Орина таҥӱдыржым вучен шуктыш.
1) намереваться на что-л. (ММ)
Имне налаш тапна (Ӧ.Б.). Рвезе ӱдыр налаш тапна (Ӧ.Б.). Мый Тендан деке ик тыгай йодыш дене савырнаш тапнынем.
2) явиться, оказаться
Мыят тудо верыш миен тапнышым.
плата
Паша ыштыме таржым тӱлен огыл. Паша ыштыме тарым мыняр пуа? (Ӧ.Б.) Тиде пашамлан могай тарым пыштеда?
1) бревно, жердь (перекинутые через речку, овраг и т.д.)
2) опасность
Вӱд гоч ик ломашым веле пыштеныт, ломаш лӱҥгалтеш веле вончымо годым; тиде таража вачын вӱдыш пуреҥгаем, манам, каяш ок лий. Таража валне шогем, шкат пуреҥгаем ала-мо? (Ӧ.Б.)
рдеть, пламенеть
Каваште шикш гай вичкыж пыл шуйнылын тарайлана (М.Ш.)
настроение, настрой, душевное состояние
Пашалан таран уке.
настроиться, загореться желанием; возбудиться
Ӱдыр марлан каяш таранен. Рвезе кем налаш таранен. Кинде мотор шочеш, чон тарана (йывырта) (Ӧ.Б.). Шалавуй йолташыштым койдараш таранышт ӱдыр-влак (Онч.). Но «физик-лирик» формулым шуктен, возаш таранышым почеламутым (В.К.)
таҥастаре: кумылаҥаш
усердие, прилежание
Эргым тунеммаште таранышым ончыктыш.
настроить на что-л.
Йӱаш тараташ. Калык ваштареш тараташ.
настраивание на что-л.
Шке шочмо йылмыже ӱмбаке вес семын ончалаш таратымаш марий мерсотын таче ик эн кугу азапше лийшаш (Куг.)
двигатель
Машинан тарватыкше. Мотоцикл тарватык. Ракете тарватык.
стружка
Оҥам пужарыме годым тарваш лектеш.
страдать, мучаться; нуждаться
Кинде деч посна таргем. Шемыште таргем, шӧр уке, ушкал лийын огыл. Тарген илем, кочкашат уке, оксат уке (Ӧ.Б.)
за счет
Мыняр еҥын илыш тареш ӱмыретше кужемын? (В.К.)
наёмник; наёмный
Кадарым тарешке африкан-влак аралат. Тудын изаже тарешке армийыште кредалын.
1) нести службу, служить
(Анна) юмынпӧрт деч кораҥын огыл, йӱдшӧ-кечыже кумалын да, пӱтым кучен, Юмылан тарешланен (ЛПУ)
2) служить (в наёмных войсках)
США-н армийыштыже мыйын ик палымемат тарешланен.
батрачить
Изаже ала-кушто тарзыланен коштеш.
батрачество
Тулык рвезак эрла, пидын йыдалжым, ял поянлан кая тарзылыкеш (В.К.)
короткий; маленький
Тарката пырня. Тарката мыжер. Тарката пуч. Тарката ведра.
оклад, ставка
Мыйын тарокса кугу огыл.
пшено
Ик кило таршӱрашым нальым.
момент, миг, мгновение
Ик татыште. Ала-могай татыште лектынат шуктыш.
татым налаш прийти в себя
Татым нальыч? Йӧра тугеже (Онч.)
единодушие, согласие, солидарность
Татулык уло гын калык коклаште, илыш ворана. Татулык виктарыже тӱням.
известь (ММ)
шулыктарыме татыр гашеная известь
благодарственный
Тауштыме серыш.
сегодняшний, нынешний
Мый тачыгодсо марий-влак нерген мутым лукнем ыле.
актуальность, современность; актуальный
Пашан тачылыкше лӱмжӧ гычак коеш. Тачылык йодыш. Тачылык паша.
актуальный, современный, сегодняшний
Тиде теме пеш тачысылык. Тачысылык илыш дене илаш.
образец
Тиде тыланда тевык лиеш. Книга мучаште тевыкым пуымо.
смолить
Пырням тегытлаш. Пӧртвуйым тегытлаш. Ӧрдыжшат (ташламан) тул-дӱл ‒ тегытлыме гай (В.К.)
испытать (проверять)
У машинам текшыраш. Техникым текшыраш. Самолётым текшыраш. У пашаеҥым текшыраш.
телепередача
Йошкар-Олаште телеончыктышым 1961 ийыште колташ тӱҥалыныт.
телеантенна
Оласе пӧртвуйлаште телесерга-влак нӧлталт шогалыныт.
след, отпечаток; оттиск
Шола вуйвичкыжыште ‒ парня темдалтыш гай пуля сусыр (Ф.М.). Статьян темдалтышыжым нальым.
необъективность, тенденциозность, предвзятость
Докладчикын ойлымаштыже ала-могай темден-темдымаш шижалте (Онч.)
давление
Вӱр темдымаш. Юж темдымаш. Йыръюж темдымаш.
ненасытность, алчность
Тудо темдымылыкшылан кӧрак илышыжым кошартыш.
рекомендация
Темлымгагазым Совмин пуэн (Онч.)
питательный, сытный
Темшан кочкыш.
чувство достаточности, сытости
Тудын темышыже уке.
прошлое, минувшее
Тый теҥгечысылык йодышым нӧлталынат. Теҥгечысылык илыш дене илаш ок лий таче.
О сайте
Инструкция