терминов: 1243
страница 6 из 25
нареч. (прочно) чоткыдын, пеҥгыдын
    накрепко закрыть дверь омсам чоткыдын тӱчын шындаш
нареч. тореш-кутынь, ыресла
    перевязать корзину накрест корзиным тореш-кутынь пидаш
сов. на кого и без доп. кычкырен кышкаш (налаш)
сов. разг. кычкырен нояш, шер теммеш(ке) кычкыраш
сов. что (покрыть, прикрыть чем-либо сверху) левед(ын) шындаш, петырен шындаш
    накрыть стол скатертью ӱстембалым скатерть дене левед шындаш
    ◊ накрыть (на) стол ӱстембак кочкышым поген шындаш
сов. чем леведалташ, петырналташ
    накрыться плащом плащ дене леведалташ
сов. что, чего налын шындаш (опташ, ямдылаш)
    накупить много книг шуко книгам налын опташ
сов. чем и без доп. шупшын, шикшым луктын темаш
сов. шупшын темаш
нареч. шолашке, шолашкыла (в левую сторону); шолаште, шолаштыла (на левой стороне)
нареч.
1. (без багажа) нумалтыш деч посна
    поехать налегке нумалтыш деч посна каяш
2. (легко одевшись) куштылгын чиен
    выйти гулять налегке гуляяш куштылгын чиен лекташ
сов.
1. (о ветре, буре) толын пернаш (лекташ)
    налетел ураган тӱтан мардеж толын перныш
2. (слететься) чоҥештен толын погынаш (чумыргаш)
    налетели пчёлы мӱкш-влак чоҥештен толын погыненыт
3. на кого-что перен. разг. (натолкнуться, наскочить) миен керылташ (пернаш, тӱкнаш); миен кержалташ
4. на кого-что (напасть) толын керылташ (сюда); миен керылташ (туда)
    конница налетела с фланга имнешке-влак фланг гыч толын керылтыныт
5. (осесть тонким слоем) вичкыжын (вичкыж лончын) шинчаш
    налетела пыль пурак вичкыж лончын шинчын
сов.
1. (опереться) эҥерташ
    налечь грудью на стол оҥ дене ӱстембаке эҥерташ
2. (надавить) эҥертен шӱкалаш, темдал(ын) шӱкалаш
    налечь плечом на дверь омсам ваче дене эҥертен шӱкалаш
3. перен. разг. чот пижаш
    налечь на учёбу тунемаш чот пижаш
м. мокшынчо
прил. шуын темше; кӱшӧ; туто (о зерне)
    налитое яблоко кӱшӧ олма
    налитая пшеница туто шыдаҥ
сов. что, чего
1. темаш, темен шындаш
    налить чашку молока ик стакан шӧрым темен шындаш
2. (разлить) велаш, велен шындаш (колташ), йоктараш
    налить воды на пол кӱвар ӱмбаке вӱдым велен шындаш
сов.
1. (натечь, наполнить) темаш
    вода налилась в лодку пушышко вӱд темын
2. (созреть — о плодах) лӧзаҥаш, шуын темаш, кӱаш
    сливы налились сливе-влак лӧзаҥыныт
    ◊ налиться кровью шыдешкаш
нареч. в знач.сказ. шинча ончылно
с. улмаш, лиймаш
    быть в наличии улаш, лияш
    нет в наличии уке
м. наличник, окна серга
ж.
1. смотри: наличие
2. уло окса, сату, т.м. (денег, товаров)
    кассовая наличность кассыште улшо окса
    ◊ быть в наличности улаш, лияш
прил.
1. уло, улшо
    наличные деньги улшо окса
2. в знач.сущ. наличные мн.ч. окса, кидваш окса
    продавать за наличные кидваш оксала ужалаш
сов. с неопр., разг. тунем(ын) шуаш
    наловчиться играть в городки городки дене модаш тунем(ын) шуаш
м. налог
    подоходный налог подоходный налог
прил. налоговый
    налоговая политика налоговый политика
сов.
1. что (положить сверху) пышташ
    наложить компресс компрессым пышташ
2. что, чего (положить) оптен шындаш
    наложить книг на стол ӱстембаке книгам оптен шындаш
3. что (пометить, поставить) пышташ
    наложить резолюцию резолюцийым пышташ
4. что (подвергнуть чему-либо) пуаш
    наложить штраф штрафым пуаш
    ◊ наложить на себя руки шкем шке пушташ
сов. кем-чем, на кого-что ончен темаш
    я не могу налюбоваться на картину мыйын картиным ончен шерем ок тем
м.
1. (ветра, бури) толын тӱкнымаш
2. (нападение) налёт
    воздушный налёт воздушный налёт
3. (тонкий слой) вичкыж лончо
    налёт пыли вичкыж пурак лончо
    ◊ с налёта 1) (на полном ходу) шогалде, чарныде 2) (не задумываясь) шоныде
279нам
дат.п. от мы мыланна
    нам пришлось много поработать мыланна пашам ятыр ышташ перныш
сов. что чем
1. шурен (йыген) шындаш
    намазать хлеб маслом киндеш ӱйым шӱрен шындаш
2. разг. (накрасить) чиям йыген (шӱрен) шындаш
    намазать губы тӱрвеш чиям йыген шындаш, тӱрвым чиялташ
сов.
1. шураш, йыгаш, шӱрен (йыген) шындаш (шке ӱмбалан)
2. разг. (накраситься) чиям йыген (шурен) шындаш
сов. и однокр. на кого-что шижтараш, шижтарен каласаш (ойлаш), туштен каласаш (ойлаш)
в знач.сказ. с неопр.
употребляется лишь в составе выражений:
    я намерен поехать в Москву мый Москвашке каяш шонем
с. шонымаш
    твёрдое намерение пеҥгыде шонымаш
нареч. шоненак, лӱмынак
    сделать что-либо намеренно иктаж-мом лӱмынак (шоненак) ышташ
прил. шонен ыштыме, лӱмын ыштыме
    намеренное оскорбление лӱмын мыскылымаш

сов.
1. что (накидать) оптен шындаш
    наметать пять стогов сена вич каван шудым оптен шындаш
2. что, кого-чего (о рыбах и некоторых животных) кышкаш
    рыбы наметали икры кол-влак мӧртньым кышкеныт
3. что разг. (натренировать) вийныкташ
    наметать глаз шинчам вийныкташ

сов. что (прошить) пӱшкыледаш, пӱшкыл(ын) каяш, вомден шындаш, шорген шындаш
    наметать рукав шокшым вомден пижыкташ
    наметать петли полдыш оҥгым шӧрген шындаш

сов. что (сделать метку) палемдаш, палым ышташ
    наметить на плане направление дороги планеш корнын кушкыла кайымыжым палемдаш

сов. что разг. (нацелить) виктараш
несов.
употребляется лишь в составе выражений:
    собрание намечается на завтра погынымаш эрлалан палемдалтеш
твор.п. от мы мемнан дене
    вместе с нами мемнан дене пырля
    нами допущена ошибка ме йоҥылышым ыштен улына
прил. шӱгар ӱмбалсе
    намогильный памятник шӱгар ӱмбалсе памятник
м. с.-х.
1. (действие) йоҥыштымаш
2. (количество намолотой муки) йоҥыштымо ложаш
сов. что, чего пӱтырен шындаш, вӱдыл(ын) шындаш
    ◊ намотать на ус ушыш (пылышыш) пышташ
сов. пӱтыралташ
сов. разг. орланен (йӧсланен) пыташ
сов. кого-что шовыным йыгаш (йыген шындаш)
    намылить руки кидеш шовыным йыгаш
    ◊ намылить кому-либо голову иктаж-кӧм чот вурсен налаш
сов. (шкан) шовыным йыгаш (йыген) шындаш
сов.
1. что, чего (вымыть) мушкын опташ, мушкын шындаш
2. что (нанести водой) мландым мушкын конден ышташ
    река намыла мель эҥер мландым мушкын конден
3. что, чего (добыть золото) мушкын лукташ
сов.
1. что, чего (приготовить) туржын шындаш (ямдылаш); тулен шындаш (льна, конопли)
2. (причинить боль) йыген (ишен, пызырен) корштараш
    намять ногу йолым йыген корштараш
м. шижтарымаш, туштен ойлымаш (каласымаш)
    говорить прямо, без намёков вик, туштыде ойлаш