терминов: 919
страница 6 из 19
сов. что чиялташ, чиялтен шындаш
    закрасить пятно тамгам чиялтен шындаш
сов. (невольно возникнуть — о мыслях, чувствах) толаш, толын пураш
сов. что
1. пеҥгыдемдаш, чоткыдемдаш
    закрепить доску оҥам пеҥгыдемдаш
2. (упрочить) пеҥгыдемдаш, чоткыдемдаш
    закрепить успехи сеҥымашым пеҥгыдемдаш
3. (обеспечить права) пеҥгыдемдаш
    ◊ желудок закрепило пагар пеҥгыдемын (корштымым чарнен)
сов.
1. пеҥгыдемаш, пеҥгыдемдалташ, пеҥгыдем(ын) шинчаш
    верёвка закрепилась кандыра пеҥгыдемдалтын
2. (упрочиться) пеҥгыдемаш, чоткыдемаш
    дружба закрепилась келшымаш пеҥгыдемын
закрóйщик м., закрóйщица ж.
вургем шулшо
смотри: закройщик
сов. что
1. йыргешташ, йыргешкым ышташ
2. перен. пытараш, ыштен пытараш

сов. кого (кружа, утомить) вуй савырнымешке пӧрдыкташ
    закружить в танце вуй савырнымешке кушташ

сов. кого-что (начать кружить) пӧрдыкташ тӱҥалаш
сов. что в разн.знач. пӱтырен шындаш
    закрутить проволоку кӱртньывоштырым пӱтырен шындаш
    закрутить усы ӧрышым пӱтырен шындаш
    закрутить руки кидым пӱтырен шындаш
прич. в знач.прил.
1. (крытый) леведышан, леведме
    закрытая машина леведышан машина
2. (доступный не для всех) закрытый
    закрытое заседание закрытый заседаний
    ◊ закрытое голосование закрытый йӱклымаш
сов.
1. что тӱчаш, петыраш
    закрыть дверь омсам тӱчаш
2. что (покрыть крышкой) петыраш
    закрыть сундук шондыкым петыраш
    закрыть трубу тӱньыкым петыраш
3. кого-что (накрыть) леведаш
    закрыть одеялом одеял дене леведаш
4. что (сложить) петыраш
    закрыть книгу книгам петыраш
5. что (запереть) петыраш, тӱкылаш, суралаш
    закрыть комнату на замок пӧлемым тӱкылен кодаш
6. что (преградить, заслонить) петыраш, авыраш
    закрыть вход пурымо верым петыраш
7. что (прекратить действие, движение) петыраш
    закрыть семафор семафорым петыраш
    закрыть собрание погынымашым петыраш
    ◊ закрыть скобки скобкым петыраш
    закрыть глаза на что-либо иктаж-мо ончылно шинчам петыраш, иктаж-мом уждымыла кояш
сов.
1. тӱчылташ, петыралташ
    окно закрылось окна тӱчылтын
2. чем (покрыться) леведалташ
    закрыться одеялом одеял дене леведалташ
3. (сложиться, сомкнуться) петыралташ (напр. о книге); кумалташ (о глазах)
4. (запереться) петыралташ, тӱкылалташ, суралалташ
5. (прекратить действие) петыралташ
    выставка закрылась выставка петыралтын
прил. (секретный, тайный) шолып
    закулисные переговоры шолып кутыркалымаш, переговорым шолып эртарымаш
сов. что
1. (купить всё, в большом количестве) наледен опташ (шындаш)
2. (запасти покупкой) налын ямдылаш
    закупить дрова на зиму телылан пум налын ямдылаш
сов. что петыраш
    закупорить бутылку кленчам петыраш
сов. петыралташ
сов. кого разг.
1. (загрызть) пурын пытараш
2. (замучить укусами) кочкын (пӱшкылын) пытараш
    комары закусали шыҥа-влак кочкын пытареныт

сов. что (прикусить) пурлаш
    закусить губы тӱрвым пурлаш
    ◊ закусить удила 1) (о лошади) сорлыкым пурлаш 2) (действовать, не считаясь ни с чем) ӱскыртланаш
    ◊ закусить язык йылмым пурлаш (ойлымым чарнаш)

сов.
1. (поесть немного, наскоро) пурлаш, кочкылдалаш
2. что чем (заесть выпитое или съеденное) подылмо почеш пурлаш
ж.
1. (действие) пурлмаш
2. (еда, кушанье) закуско
    холодная закуска йӱштӧ закуско
    ◊ на закуску пытартышлан
ж. закусочный
сов. кого-что вӱдылаш, пӱтыраш, вӱдыл(ын) шындаш, пӱтырен шындаш
    закутать шею шарфом шӱйым шарф дене пӱтырен шындаш
сов. вӱдылалташ, пӱтыралташ
    закутаться в плащ плащ дене пӱтыралташ
сов. что прост. (начать повторять) тӱяш тӱҥалаш перен.
    заладил одно и то же эре иктымак тӱяш тӱҥале
с. геол. мланде йымалне улмаш (лиймаш)
сов. разг.
1. (о товаре) шуко жап кияш
2. (испортиться) киен локтылалташ, локтылалт(ын); пыташ
    мясо залежалось шыл киен локтылалтын
сов.
1. на что кӱзаш, кузен шинчаш (возаш, шогаш)
    залезть на дерево пушеҥгыш кӱзен шинчаш
2. во что (спрятаться) шылаш, шылын шинчаш (шогалаш, возаш)
    ◊ залезть в долги парымыш пураш
    залезть в душу чоныш пураш
сов. что
1. (замазать) нерынчаш, тушкаш, нерынчен (тушкен) шындаш
    залепить дыру в стене пырдыжысе рожым тушкен шындаш
2. (заклеить) пижыкташ, пижыктен шындаш
3. (покрыть) леведаш, петыраш
    глаза залепило снегом лум шинчам петырен
сов.
1. (влететь) чоҥештен пураш
    в окно залетела птица кайык окна гыч чоҥештен пурыш
2. (летя, оказаться где-либо) шеҥгек(е) чоҥештен каяш
    самолёт залетел за линию гор самолёт курыкла шеҥгек чоҥештен каен
сов. что эмлен паремдаш
    залечить рану сусырым эмлен паремдаш
сов.
1. (лечь, надолго) кужу жаплан возаш
    медведь залёг в берлогу маска вынемышкыже возын
2. (притаиться — о человеке) йымен возаш
    залечь в засаду засадыш йымен возаш
3. геол. кияш, верланаш
    руда залегла здесь неглубоко руда тыште келгыште ок кий
м. геогр. икса
ж. леведмаш
прил.
1. (затопляемый) вӱд налме
    заливной луг вӱд налме олык
2. (о кушаньях) заливной
    заливная рыба заливной кол
сов.
1. кого-что (облить) велаш
    залить стол чернилами ӱстембак чернилам велаш
2. что (затопить) шарлаш, вӱд налаш
    весной река залила луга шошым эҥер вӱд олыкыш шарлен
3. что (потушить) йӧрташ
    залить пожар пожарым йӧрташ
4. что перен. волгалтараш
    солнце залило ярким светом всю комнату кече пӱтынь йолемым волгалтарен
5. что разг. (заделать) велен (левыктен) тумышташ
    залить галоши калошым велен тумышташ
сов.
1. что кучаш
    заложить руки за спину кидым шеҥгек кучаш
2. что, чего (положить определённое количество, порцию чего-либо) пышташ, опташ
3. что чем орален опташ
    заложить стол книгами ӱстембак книга-влакым орален опташ
4. что чем (заделать, заполнить) петыраш, петырен шындаш
    заложить дыру в стене кирпичом пырдыжысе рожым кермыч дене петырен шындаш
5. что (начать постройку) негызлаш, негызым ышташ (пышташ)
    заложить фундамент пӧрт негызым ышташ
6. кого-что (запрячь) кычкаш, кычкен шогалташ
7. что (отдать в залог) закладыш пуаш
    заложить часы шагатым закладыш пуаш
8. что (положить что-либо между страницами) пышташ
    заложить нужное место в книге книгасе кӱлеш верыш иктаж-мом пышташ
9. безл. разг.:
    грудь заложило оҥ коршта
    у меня уши заложило пылыш петырнен
сов. чтоупотребляется лишь в составе выражений:
    заломить руки кидым шеҥгеке пӱтырен шындаш
    заломить шапку упшым шӧрын (але шеҥгеке) упшалаш
сов. кем-чем ончен куанаш, йӧратен (куанен) ончаш
сов. что
1. (покрыть краской) чиялташ
2. (заделать) шурен шындаш
    замазать окна на зиму телылан окнам шурен шындаш
3. перен. разг. шылташ
    замазать недостатки в работе пашаште ситыдымашым шылташ
сов. кого-что ондален пурташ (кондаш)
    ◊ калачом не заманишь калач дене ондален от пурто
прил. алгаштарыше, сымыстарыше
сов.
1. что амырташ, лавырташ
    замарать рубашку тувырым амырташ
2. кого-что перен. чап волташ, лавырам кышкаш
    замарать чью-либо репутацию иктаж-кӧн чапшым волташ
сов. чем, на кого и без доп. солалташ, солалтен колташ
прил. эркынрак ышталтше
    идти замедленным шагом эркынрак ошкылаш
    мина замедленного действия варарак пудешталтше мине
сов.
1. что эркештараш, эркынрак ышташ, иземдаш
    замедлить шаг эркынрак ошкылаш
    замедлить темп темпым иземдаш
2. (опоздать) вараш кодаш
    замедлить с ответом вашмутым пуаш вараш кодаш (вашмутым вараш кодын пуаш)
сов.
1. (стать более медленным) эркышнаш, иземаш
    скорость замедлилась скорость эркышнен
2. (задержаться) шуялташ
    отъезд замедлился кайышаш жап шуялтын
сов. кого-что вашталташ, алмашташ
    заменить металл деревом металлым пу дене алмашташ
сов.
1. шыпланаш
    замереть на месте верешак шыпланен шогалаш (возаш, шинчаш)
2. (от ужаса и т.п.) кӱэмалтме гай (тӱҥшӧ гай) лияш
    замереть от страха лудмо дене тӱҥшӧ гай лияш
    ◊ сердце замерло шӱмлан шуй чучын колтыш
нареч. колышо гай
    упасть замертво колышо гай камвозаш
сов. что (напр. тесто) лугаш, вараш, йӧраш, луген (варен, йӧрен) шындаш
сов. что
1. (метлой и т.п.) ӱшташ, ӱштын шындаш
    замести сор в угол шӱкым лукышко ӱштын шындаш
2. (занести снегом, песком и т.п.) пургыжташ, пургыжтен шындаш
    ◊ замести след (или следы) чыла кышам пытараш